Okres predynastyczny (ok.6000-3100 p.n.e)
Przełom epipaleolitu i neolitu. Na terenie Egiptu rozwijały się różne kultury neolityczne o charakterze osiadłym i rolniczym, jednakże nie były one jednolite w całym kraju. Należały do nich, m.in. zlokalizowane w dolinie Nilu, kultury Tasa i Badari (ok. 4500 r.p.n.e.), nazwane tak od miejsc, w których znaleziono ich ślady, oraz na południowym krańcu Dolnego Egiptu stanowiska Merimde-Beni-Salame oraz El-Omari. Najważniejszym osiedlem Górnego Egiptu było Nekhen- tutaj przywódca nosił białą koronę , stolicą Dolnego Egiptu było Buto, którego władca wdziewał koronę czerwoną .
***
***
Okres wczesnodynastyczny (ok. 3100–2686p.n.e)
Zjednoczenie przypisuje się Menesowi (eg.Meni utożsamiany z Narmerem) .Dokonało się ono na drodze podboju Egiptu Dolnego przez władców Egiptu Górnego. Społeczeństwo mniej cywilizowane narzuciło panowanie osiadłemu i bardziej rozwiniętemu społeczeństwu Delty. Symbolicznym wyrazem tej zmiany było przyjecie przez panującego dwóch koron, czerwonej i białej. Był to czas panowania dynastii I-II
Stare Państwo (ok. 2686–2181 p.n.e.)
Uznawane jest za okres szczytowego rozwoju, to właśnie wtedy powstały piramidy sławiące faraonów: Cheopsa (Chufu), Chefrena (Chefre) i Myrekinosa (Menkaure). Za ich czasów nastąpił ogromny postęp we wszystkich dziedzinach życia. Karawany z Sudanu i Nubii przywoziły bydło oraz surowce naturalne, na Synaju wydobywano minerały. Kwitła twórczość artystyczna, w budownictwie zaczęto stosować kamień. Najwybitniejszym władcą III dynastii był Dżeser- to właśnie dla niego Inchotep zbudował pierwszą w dziejach piramidę w Sakkarze- dziś zwaną schodkową.
***
***
Podczas panowania IV dynastii, na czele administracji stał czati (wezyr)- była to druga osoba w państwie zaraz po faraonie. Pierwszym władcą był Snorfu, który kazał zbudować sobie 2 piramidy w Dahszurze, zaś jego syn Cheops, zasłynął z budowy największej i do dziś podziwianej piramidy w Gizie. Bezpośrednio po nim władzę objął Dżedefre, który jako pierwszy przyjął tytuł Syn Re- to właśnie wtedy w Egipcie zauważamy rozwój kultu boga słońca. Dzięki władcom V dynastii komory piramid zaczęły być ozdabiane zbiorami magicznych zaklęć i hymnów religijnych, zwanych dziś Tekstami piramid. Schyłek Starego państwa rozpoczął się wraz z panowaniem VI dynastii, doszło do osłabienia władzy monarchy, gdy magnaci i ich bogactwa rosły w siłę. Koniec tej ery nastąpił krótko po śmierci Pepi’ego II.
Pierwszy Okres Przejściowy (ok. 2181–2133 p.n.e.)
Był to okres anarchii, wewnętrznych konfliktów i reorganizacji społeczeństwa, plądrowano grobowce i miejsca czci, państwo podzieliło się na dzielnice i po raz kolejny dał się zauważyć wyraźny rozdział pomiędzy Górnym i Dolnym Egiptem.
Średnie Państwo (ok. 2133–1786p.n.e.)
Panowanie Amenemhata I, założyciela XII dynastii, przywróciło do kraju spokój i dobrobyt. Król przeniósł stolicę do Iezitawi (okolice oazy Al-Fajum). Zmienił się sposób budowania piramid, zaczęto stosować cegłę mułową i gruz a całość konstrukcji pokrywano kamienną okładziną. Komory grobowe wykopywano w skale pod piramidą a dostępu do nich broniły korytarze naszpikowane wymyślnymi pułapkami. Amenemhat I umocnił panowanie nad Nubią aż do II Katarakty a nubijskie złoto stało się najważniejszym źródłem egipskiej potęgi. Rozwijano stosunki handlowe z Palestyną, Syrią, Kretą i Cyprem, przeprowadzono prace melioracyjne w oazie Al-Fajum, język egipski osiągnął fazę klasyczną, powstawało wiele utworów literackich, wzrosła waga boga Amona, który to miał się niedługo stać naczelnym bóstwem Egiptu. Za panowania Senusereta III granice państwa przesunęły się poza granicę II Katarakty, przeprowadził on także reformy administracyjne dzieląc Egipt na rejony podlegające mianowanym przez siebie dostojnikom.
Drugi Okres Przejściowy (ok. 1786–1567 p.n.e.)
Pod koniec panowania XII dynastii, prowincje ponownie wypowiedziały posłuszeństwo stolicy. Podczas tych niepokojów od strony Syrii nadciągnęli Hyksosi (eg.hekau-hasut, książęta z zagranicy), przedarli się przez Synaj i zbudowali twierdzę Awaris w północno-wschodniej części delty Nilu, by po jakimś czasie ruszyć na południe. Okupacja zakończyła się, gdy Amazis (eg.Ahmes), założyciel Nowego państwa, wygrał wojnę z najeźdźcami i wypędził ich z kraju.
Nowe Państwo (1550–1070 p.n.e.)
Dzięki Hykosom Egipcjanie zyskali nowe rodzaje broni, jak dwukołowy rydwan, łuk kompozytowy, zaczęto również używać broni wykonanej z brązu. Wraz z panowaniem Totmesa III rozpoczęły się podboje militarne. 17 kampanii doprowadziło do rozciągnięcia władzy Egiptu nad Syrią, północną Mezopotamią, Nubią i Libią a wszelkie bogactwa lądowały w Tebach. Na przełomie XVIII i XIX dynastii Egiptowi zaczęło zagrażać państwo Hetytów. Do starcia doszło na początku panowania Ramzesa II- dwie armie spotkały się pod Kadeszem nad górnym Orontesem. Wojna trwała kilka lat i zakończyła się traktatem pokojowym- była to pierwsza znana umowa międzynarodowa a tekst jej zachował się zarówno w przekładach egipskich, jak i w królewskich archiwach hetyckiej stolicy. Dla przypieczętowania traktatu, jedną z głównych małżonek Ramzesa II została córka króla Hetytów. Ramzes II zasłynął także ze wspaniałego programu budowlanego. Pomimo wielu zwycięstw, po śmierci Ramzesa III Nowe Państwo zaczęło chylić się ku upadkowi.
W połowie XIVw.p.n.e. na tron wstąpił Amenhotep IV-filozof, teolog i rewolucjonista.
Istotną zmianą, jaką chciał wprowadzić władca, był kult jednego boga- Atona. Jego wizerunkiem była tarcza słoneczna z promieniami zakończonymi dłońmi, miało to symbolizować Atona jako dawcę życia. Panowanie Echantona przyniosło ze sobą również zmiany w sztuce- postaci ludzkie nabrały zmysłowych kształtów, oczy miały wydłużony, migdałowy kształt. Przeniesiono także stolicę- jej nowym miejscem był Achetaton (Horyzont Atona), obecnie noszące nazwę Tall-al-Amarina. Rewolucja skończyła się wraz ze śmiercią jej twórcy. Następca Echnatona, Tutanchaton (zmienił imię na Tutanchamon- żywy obraz Amona), opuścił Achetaton i otworzył świątynie dawnych bogów.
Trzeci Okres Przejściowy (ok. 1085-664 p.n.e.)
Następuje kolejne rozbicie polityczne, inicjatywę przejmują dynastie libijskie (XXII i XXIII) oraz kuszycka (XXV). W roku 671 p.n.e. Asyryjczycy opanowują Memfis a 8 lat później Teby. Po długich wiekach okupacji, książe Psametyk I z Sais oswobodził Egipt z asyryjskich rąk. Skupił się on na zjednoczeniu państwa i powrocie do dawnych tradycji. Okres ten bywa nazywany renesansem saickim. Niepodległość kraju zakończyła się wraz z najazdem Kambyzesa II (525r.p.n.e.), który zamienił Egipt w prowincję perską. Następnie nastąpiło wyparcie Persów, 60 lat spokoju, po czym kolejny atak perskiej strony. Przyjazd Aleksandra Wielkiego w 332r.p.n.e. był dla Egipcjan wyzwoleniem.
źródło:
Kięgozbiór DiGG 2010 "Egipt. Historia"
Larousse "Historia świata"
"Starożytne cywilizacje: Egipt"
Larousse "Historia świata"
"Starożytne cywilizacje: Egipt"
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz